Często zerowy, czasem konieczny – kapitał z aktualizacji wyceny

Jedną z pozycji bilansowych zaklasyfikowanych do kapitału własnego podmiotów prowadzących księgi rachunkowe jest nadwyżka z przeszacowania. Choć bardzo często w bilansach spółek jej wartość wynosi zero, na gruncie ustawy o rachunkowości istnieje katalog operacji gospodarczych wymuszających jego utworzenie.

Artykuł 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) wskazuje, że wartość początkowa środków trwałych oraz dotychczasowych odpisów umorzeniowych może ulegać przeszacowaniu. Możliwość ta niesie za sobą jednak dwa istotne obostrzenia.

Pierwsze z nich wskazuje, że ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej, której amortyzacja w przewidywanym okresie dalszego użytkowania jest ekonomicznie uzasadnione.

Drugim i kluczowym obostrzeniem jest fakt, że ów przeszacowania można dokonać tylko i wyłącznie na gruncie odrębnych przepisów. Odpowiednimi przepisami jest w tej sytuacji rozporządzenie ministra finansów wydawane w przypadku przekroczenia wskaźnika wzrostu cen nakładów inwestycyjnych w trzech kwartałach w roku progu 10 proc. Ostatnia taka aktualizacja miała miejsce 1 stycznia 1995 r. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy nie mają prawa samodzielnego podjęcia decyzji o przeszacowaniu składnika majątku nawet w sytuacji, gdy wartość księgowa brutto istotnie odbiega od wartości rynkowej, co w szczególności może przejawiać się w ewidencji gruntów i nieruchomości.

Uwaga!

Znacznie bardziej liberalne są w tym zakresie Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, które przewidują wariant wyceny środków trwałych w...